Compressietherapie

Wat zijn de indicaties voor compressietherapie?

Vasculaire aandoeningen

50% van de westerse bevolking heeft spataders => 1/3 hiervan zal hieronder lijden => 0.5-6% zal wonden ontwikkelen op de onderste ledematen. Vanaf dat er een ulcus ontwikkelt, zwelling of chronisch veneus lijden dient een patiënt compressie te dragen.

Lymfoedeem/Lipoedeem

1,15/100.000 personen onder de leeftijd van 20 jaar krijgt te maken met primair (genetisch) lymfoedeem. 

3,93/1.000 personen krijgt te maken met secundair lymfoedeem

Alle patiënten met lymfoedeem en lipoedeem zullen levenslang compressie moeten dragen.

Voorkomen van thrombose/DVT

Triade van Virschow (1846): Wanneer een patiënt 1. verandering/schade aan de aderwanden, 2. stase of vermindering van de terugvloeiing van het bloed en 3. verhoogde bloodstolling heeft bestaat de kans dat hij/zij een thrombose ontwikkelt. Door compressietherapie toe te passen kunnen wij de stase verminderen. Let op! Anti-emboliekousen zijn NIET geschikt voor patiënten met veneuze insufficientie en dienen enkel toegepast te worden bij patiënten met een gezond veneus systeem tijdens momenten van immobiliteit!!

Wat zijn de beschikbare compressiesystemen en wanneer gebruik ik ze?

Zwachteltherapie met korte rek windels

We gaan steeds 2 korte rek windels gebruiken per been en werken in tegenovergestelde richting met een onderkous en polstering. Korte rek windels zijn windels die ervoor zorgen dat er een hoge werkdruk en lage rustdruk is. Dit betekend dat deze windels weinig rekbaar zijn. Hierdoor vormen ze als ware een koker rond het been en geven ze een hoge druk wanneer een patiënt zijn kuitspier gebruikt. Wanneer een patiënt in rust is geven deze windels nog steeds een voldoende druk om oedemen te behandelen. Deze therapie heeft de voorkeur bij veneuze ulcera en oedemen.

Zwachteltherapie met lange rek windels

Lange rek windels, zoals bijvoorbeeld Dauer Bindes, worden minder en minder gebruikt. We zien dat er bij lange rek zwachtels een hoger risico is op insnoeren van het verband en dat er grote nadelen verbonden zijn aan het gebruik van lange rek bij een incorrecte zwachtelmethode. Enkel bij volledig immobiele zorgvragers die kuitspier niet meer gebruiken. Nooit bij mobiele zorgvragers of indien kuitspierpomp nog kan werken. Indien deze worden gebruikt steeds verwijderen bij het slapengaan!

Tweelagige compressiesystemen

Er zijn verschillende tweelaagse zwachtelsystemen op de markt:
– systemen bestaande uit een onderste laag van schuim (de ‘comfortlaag’) en een korterekzwachtel. Een voorbeeld hiervan is CobanTM.

– systemen met 2 actieve lagen: een onderlaag met korte rek voor compressie, absorptie en bescherming en een bovenlaag met lange rek, die extra druk levert. Voorbeeld: UrgoK2®. De bovenlaag van dit systeem heeft minder stretch en levert daardoor minder druk dan een traditionele langerekzwachtel, waardoor hij ’s nachts kan blijven zitten.

Door verkleving van de lagen bij tweelaagse zwachtels vormt zich een steviger verband, dat minder snel afzakt. De druk blijft daardoor ook langer constant en kan tot 1 week blijven zitten.

Tweelagige rondbrei therapeutische compressiekousen

Compressiesysteem bestaande uit twee compressiekousen boven op elkaar die, na het acuut behandelen van oedeem met korte rek zwachtels, kunnen gebruikt worden in de onderhoudsfase terwijl een patiënt nog een veneuze ulcera heeft maar geen windels wenst te dragen. Deze kousen geven een hogere druk dan klassieke therapeutische compressiekousen.

Rondbrei therapeutische compressiekousen

Therapeutische compressiekousen zonder naad beschikbaar in verschillende klassen:

• Klasse 1: (Duitse klasse RAL 18-22mmHg / Amerikaanse klasse 15-20mmHg) => Wordt eerder preventief gebruikt voor patiënten met pijnlijke vermoeide benen of patiënten met lichte spataders zonder oedeemvorming.
• Klasse 2: (Duitse klasse RAL 23-32mmHg / Amerikaanse klasse 20-30mmHg) => Vanaf een patiënt met veneus lijden wordt gediagnosticeerd is het standaard compressiekousen klasse 2.
• Klasse 3: (Duitse klasse RAL 34-46mmHg / Amerikaanse klasse 30-40mmHg) => Bij actieve veneuze ulcera, preventie van terugkerende ulcera.

Vlakbrei therapeutische compressiekousen

Wordt gebruikt voor lymfatische aandoening. Heeft een hoge rigiditeit en een naad aan de achterzijde. Wordt enkel opgemeten bij een erkende bandagist.

Hoelang gaan we zwachtelen?

Patiënten met ulcera:

Wij gaan steeds zwachtelen bij ulcera in combinatie met zwelling. Wanneer de zwelling is afgenomen gaat de voorkeur nog steeds uit naar het zwachtelen tot de ulcera genezen is of een overstap naar een tweelagige kous die een verhoogde druk biedt.

Patiënten met zwelling:

Bij zwachteltherapie met korte rek windels zou je effect moeten zien op het oedeem binnen de drie maand. (En liefst nog sneller)

Wat hebben we nodig voor zwachteltherapie?

Huidbescherming

Iemand die veneus lijden heeft vaak zeer droge schilferige benen. Dit brengt heel wat ongemak en gevaar met zich mee want droge benen kunnen ook jeuken waardoor patiënten gaan krabben met mogelijks extra letsels tot gevolg. Dagelijks hydrateren is een must! Dit kan best gebeuren met crème op basis van ureum daar ureum zeer goed hydrateert, snel indringt, en de vezels van compressiemateriaal niet aantast. Indien er gebruik wordt gemaakt van een andere hydraterende créme kan dit best 's avonds daar dit het aanbrengen van kousen of zwachtels bemoeilijkt.

Onderkous en polstering

Het is van primordial belang dat er steeds een onderkous wordt gebruikt onder zwachtels. Dit omwille van nood aan bescherming van de huid die al reeds belast is omwille van het veneus lijden. Wanneer je kiest voor een onderkous is het zeer belangrijk een onderkous te kiezen dat NIET Elastisch of zeer licht elastisch is. Bijvoorbeeld Tubifast (Mohlnlycke), Tg buisverband (Lohmann), Tricofix (Essity). Yarrow kiest ervoor Tubifast te gebruiken daar dit niet uitrafeld en mooier ter plaatse blijft. 

Polstering dient ook steeds gebruikt te worden om drukletsels te voorkomen bij de beenderige uitsteeksels en om comfort te bieden. Hier zijn heel wat mogelijkheden- synthetische watten, natuurlijke watten, en foams. Uiteraard zijn watten goedkoper dan foams, maar foams gaan langer mee en kunnen langer hergebruikt worden. Onderkous en polstering zijn absoluut noodzakelijk om comfort en veiligheid te garanderen bij patiënten die compressietherapie moeten dragen.

Zwachtels

Wanneer we zwachtelen met korte rek hebben we 4 korte rek zwachtels nodig. Twee voor elk been. Deze windels bestaan in verschillende maten. Normaal gezien is een 8cm de ideale maat voor iemand met een schoenmaat 37-42. Echter wanneer er immense zwelling is kan dit beter groter genomen worden. Heel vaak kopen patiënten 10cm waardoor het zwachtelen moeilijk gaat rond de voet daar deze te groot is. 

Waar gaan we op letten?

Techniek Pütter

De Pütter techniek is een zeer goede techniek om zeker te zijn dat je tot boven (2 vingers onder de knieplooi) geraakt.  

• Zwachtel de zonodig synthetische watten van tenen tot aan de knieholte, zodat het been rond wordt 
• Laat de patiënt het enkel gewricht in een stand van 90° plaatsen 
• Zet het verband met een slag om de voorvoet vast 1 
• Maak twee slagen om de rest van de voet 
• Maak een spiraalwinding over de hiel
• Maak een spiraalwinding 2/3 op de hiel en 1/3 om de hak 3
• Maak een spiraalwinding 1/3 op de hiel en 2/3 om de hak 4 
• Maak een circulaire slag rond de enkel 5
• Hang vervolgens de kuit op door naar de knie te gaan 6 
• Maak een circulaire slag rond de knie 7 
• Ga vervolgens terug naar beneden en volg het verband 8
• Maak het verband vast
• Breng het tweede verband op dezelfde wijze aan maar in tegengestelde richting

Techniek Circulaire

De circulaire techniek is de gemakkelijkste techniek om toe te passen. 

Algemene aandachtspunten

• Rol de zwachtels zelf op en dit met druk, het is veel gemakkelijker om te zwachtelen met een zwachtel die op druk is dan een los opgerolde zwachtel
• Gebruik nooit de meegeleverde haakjes!
• Kijk steeds in je rol als je zwachtelt
• Fixeer nooit circulair
• Hou de zwachtel tegen het been om gelijkmatige druk te behouden (niet bij trekken)
• Wanneer je zwachtelt met dezelfde druk zal je automatisch een hoger druk hebben ter hoogte van de enkel dan rond de kuit en dit is wat we proberen te bereiken. 
• Zorg dat het been een mooie koker vormt en dat alle oneffenheden zijn weggewerkt met polstermateriaal.